[Review Sách] "Làm Bạn Với Bầu Trời": Số Phận Con Người Và Cái Tình Ẩn Đằng Sau Đó

Lưu ý: Bài viết có những yếu tố tiết lộ nội dung của sách.
Làm bạn với bầu trời - chắp bút bởi nhà văn nổi tiếng Nguyễn Nhật Ánh - thực sự là một cơ hội mới, một trải nghiệm khác lạ trong tâm trí tôi. Được biết tới rộng rãi bởi những tác phẩm văn học viết về đề tài tuổi mới lớn, Nguyễn Nhật Ánh được lòng rất nhiều thế hệ độc giả bởi phong thái, cách viết mộc mạc, giản dị nhưng thấm đẫm tình cảm, bởi những câu chuyện giản đơn nhưng lại có tác động mạnh mẽ trong tâm trí con người.
Tuy vậy xin thú thật với độc giả rằng trước giờ tôi không "đam mê" sách của ông như bạn bè, người thân xung quanh dù đã đọc kha khá các tác phẩm của nhà văn, cho tới gần đây. Cụ thể là vào một buổi chiều muộn, nắng vàng nhè nhẹ, thời tiết thích hợp cho những giây phút bên sách. Tôi lựa chọn Làm bạn với bầu trời với tâm thái lưỡng lự và cho có, nhưng đọc xong rồi tôi mới ngộ ra, chính quyển sách đã chọn tôi. Tác phẩm truyện dài này đã thay đổi kha khá cái nhìn của tôi về thể loại truyện này. Cái duyên giữa tôi, các bạn độc giả và Làm bạn với bầu trời nhẹ nhàng nhưng lắng đọng lắm.
Cùng tôi ghé qua để thăm thằng Tèo, bộ ba Lam, Nghị và Hằng chút nhé.
Đôi chút về tác giả
Nguyễn Nhật Ánh là một bút danh quen thuộc trong giới văn học Việt Nam hiện đại nói riêng và với bạn đọc nói chúng những năm cuối thế kỷ 20 - đầu thế kỷ 21. Ông được biết đến qua nhiều tác phẩm văn học về đề tài tuổi mới lớn, các tác phẩm của ông rất được độc giả ưa chuộng và nhiều tác phẩm đã được chuyển thể thành phim.
Dịu dàng, ấm áp và nhẹ nhàng, là những cảm nhận chung thuộc về các tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh. Không quá ồn ào, vội vã, những tình tiết bất ngờ vẫn làm người đọc phải bồi hồi, đan xen vào trong những câu chuyện buồn, vui, của tuổi mới lớn, trong sáng và mong manh như những hạt sương sa, những ký ức tuổi thơ, thời cắp sách tới trường, cùng tình cảm gia đình, bạn bè, và cả những rung động đầu đời ngây ngô.
Tôi nghe có người từng nhận xét, nếu như muốn tìm một chiếc vé để trở lại thời tuổi trẻ hồn nhiên, đầy xao xuyến, thì hãy đọc văn của Nguyễn Nhật Ánh, dù bạn đã ở độ tuổi trung niên, hay đã quá lục tuần, hay vẫn chỉ là một đứa bé con, tất cả chúng ta đều cần những câu chuyện đó ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc sống.
(Trích "Nguyễn Nhật Ánh - người dẫn lối cho những năm tháng tuổi thơ", Linh Đồng - Revelogue)
Làm bạn với bầu trời và đôi lời về những tác phẩm trước đó
231 trang sách ở khổ giấy A5 nhỡ không phải là quá dài nhưng cũng không phải quá ngắn. Tôi nhận định đây là một sự lựa chọn tinh tế, đủ khêu gợi ham muốn đọc sách và đồng thời níu giữ bạn đọc. Tôi hoàn thành Làm bạn với bầu trời trong hai tiếng của buổi chiều gió thoang thoảng. Tôi tự thấy đó là một quyết định chính xác và trải nghiệm tuyệt vời.
Đây không phải là cuốn sách đầu tiên tôi được đọc của Nguyễn Nhật Ánh nhưng tôi thiết nghĩ, nó là đặc biệt nhất. Suy nghĩ, thái độ sống vào thời điểm đọc, thời gian đọc hay ngoại cảnh đều là những yếu tố tác động mạnh đến việc đọc một cuốn sách. Hay như quan niệm trước giờ của tôi "Không phải bạn chọn sách mà là sách chọn bạn". Mọi thứ đều có cái duyên. Cuối cùng thì cái duyên của tôi và Nguyễn Nhật Ánh cũng tới. Làm bạn với bầu trời là một bản giao hưởng du dương với những nốt thăng trầm với các cung bậc kéo dài xuyên suốt. Trong đây ta thấy được hình bóng chính mình hồi vẫn là những đứa trẻ, thấy được tình yêu tuổi mới lớn, tình bạn bè khăng khít gắn bó, tình thân bền chặt. Và trên hết, tình người đẹp đẽ.
Sau đây, mời bạn đọc qua trải nghiệm của tôi với Làm bạn với bầu trời.
Một số phận trớ trêu và cách nhìn đời của thằng Tèo
Làm bạn với bầu trời ngay từ những trang sách đầu tiên đã khiến tôi khá ngạc nhiên bởi những nhận định rất thẳng, đơn giản nhưng thấm thía. Những liên tưởng, phép nhân hóa xuất hiện dày đặc. Nội dung của chúng rất đỗi đặc trưng và đặc biệt nhưng trước giờ lại ít ai ngó tới bởi người ta coi đó là một sự hiển nhiên bao đời nay. Chính Nguyễn Nhật Ánh đã dùng sự tài tình trong lối suy nghĩ để cho độc giả thấy được những nét quen thuộc đó nay mới lạ và đẹp đẽ nhường nào.
- Khi mình khóc, mình lấy tay lau nước mắt. Lúc đó, tay mình cũng khóc. Nó cũng đầy nước mắt mà anh.
Tôi nhìn thằng Tèo, "à" một tiếng:
- Ra vậy! Thế đã bao giờ mày khóc chưa?
- Có chứ anh. Những ngày đầu nằm liệt một chỗ, tay em lúc nào cũng khóc.
Tự nhiên tôi hối hận vì đã hỏi thằng Tèo câu đó.
Rất may là Tèo đã nói tiếp:
- Nhưng càng ngày nó càng ít khóc hơn. Đến bây giờ thì nó không còn khóc nữa. Nó đã biết cầm cây viết và cuốn sách, cầm đồ chơi và nhiều thứ khác.
Bắt đầu từ cuốn sách này tôi đã tự nhủ với bản thân rằng mình nên sử dụng đánh dấu sách, giấy note để ghi lại những điều hay. Đó là quyết định đúng đắn. Tôi đã viết "!!!!" khi đọc đến đoạn này. Cảm xúc lúc đó tôi nhớ mãi, chủ yếu là ngạc nhiên và hơi đượm buồn. Từ câu nói về cái tay biết khóc của Tèo đến độ nó nói về hồi đầu bị chấn thương, tôi đã trải qua những trường cảm xúc lên xuống tột độ. Nếu nói ở trên từ ngữ Nguyễn Nhật Ánh sử dụng trong lời của Tèo như bay nhảy trên trang giấy, nó hồn nhiên và tràn ngập sức sống, thì tới đoạn sau, mọi thứ trầm lại chỉ trong vòng vài giây ngắn ngủi.
Phần một mở ra một khung cảnh cuộc sống bình dị và điểm xuyết trong đó là câu chuyện về những con người của vùng đó. Có vui có buồn, nó khiến độc giả thổn thức nhưng cũng làm ta tủm tỉm cười. Nhìn chung mọi thứ xoay xung quanh việc một cậu bé từ dưới vùng quê lên ở nhà anh họ để dưỡng bệnh. Một câu chuyện nếu xuất hiện ở đời thường thì cũng sẽ chỉ làm con người ta thổn thức, nhưng qua những câu văn của Nguyễn Nhật Ánh, độc giả như người dân sống tại thị trấn đó, có cuộc sống của chính mình và trải nghiệm những cung bậc cảm xúc, thăng hoa qua từ ngữ cùng với dàn nhân vật chính láu lỉnh và rất đỗi dễ thương.
Tôi nghĩ đây là cái độc giả quý mến và thích thú nhất ở truyện của Nguyễn Nhật Ánh. Nhà văn cho chúng ta cảm giác "trải", cảm giác sống ở trong những chương truyện. Ta đâu có đọc truyện, ta đang sống một cuộc sống trong những từ ngữ! Trải nghiệm này hiếm có khó tìm. Khiến độc giả đắm chìm hoàn toàn vào những câu văn là thử thách to lớn nhất trong đối với những ai đã từng viết.
Như đã nói trên, cuộc sống con người có khi vui khi buồn. Câu chuyện về đời thằng Tèo làm độc giả chững lại, nhưng cách Tèo sống và đối xử với mọi người xung quanh, cách cuộc sống thường nhật của người kể chính Lam diễn ra lại khiến ta nở một nụ cười trên môi, và trong tim nữa.
Tèo không bao giờ than trách số phận hay những người xung quanh, mà lựa chọn sống - sống như ý nghĩa ban đầu của nó: nhìn đời bằng con mắt giản đơn đố nghi kị, hoài nghi, luôn lạc quan và không ngừng lan tỏa năng lượng tích cực cho chính bản thân mình và những người mình yêu. Đến với Phần hai của Làm bạn với bầu trời, ta được biết rõ hơn cuộc đời trước đó của Tèo qua chính con mắt của Tèo, qua lời kể của chú Vịnh, Lam và những người yêu thương nó.
Tôi thực sự phải dừng lại một lúc lâu sau khi đọc xong phần truyện này. Những sự kiện xảy ra liên tiếp nhau, và hầu hết đều không mấy tích cực, làm cuộc đời của một đứa bé tám tuổi trở nên thật chán chường và bi quan làm sao. Nhưng! Điều đặc sắc nhất của cuốn sách chính nằm ở chữ "nhưng" này. Tèo chọn cách sống mà chúng ta hằng ao ước: không đổ lỗi cho điều gì, không oán trách hay bi phẫn. Nó vẫn yêu đời, đối xử với số phận và mọi người bằng một tình cảm mến thương sâu sắc. Tèo chọn cách đi ngược lại với cuộc sống đầy éo le.
Tôi thấy Tí - anh trai của Tèo đã có một nhận định chính xác về em nó.
Nghĩ tới nghĩ lui một hồi, Tí sung sướng phát hiện ra chân lý: Chắc tại thằng Tèo là đứa có tâm hồn trong sáng, mơ mộng. Trong mắt một đứa như vậy, cuộc sống bao giờ cũng tươi đẹp.
...
Với nhiều người, đó chỉ là bức tường bất động, câm nín nhưng với thằng Tèo thì bức tường đang nhảy múa và chắc là nó đang nghe thấy cả tiếng líu lo. Tí nhủ bụng, bắt gặp mình mỉm cười.
Có thể nói, Nguyễn Nhật Ánh đã gửi tới độc giả một nhân vật thật tuyệt. Tèo như một niềm ước mơ nhà văn gửi gắm tâm tư tình cảm vào trong đó. Tèo và những phẩm chất của nó là những gì con người ta hằng mong ước nhưng đáng tiếc là vẫn hiếm ai đạt được. Nó giản đơn thế đấy nhưng ta lại thường để tuột mất những điều đẹp đẽ đó.
Những khoảnh khắc ta nhận ra vẻ đẹp của cuộc sống
Lam và Nghị có một cuộc trò chuyện thoạt đầu sách khiến tôi phụt cười nhưng cứ tấm tắc nghĩ đi nghĩ lại.
- Mày giỏi thật đấy. Tao chả nhớ gì lúc tao ba tuổi.
- Lúc đó xe chiếu phim lưu động về chiếu phim ở sân trường tiểu học. Cả thị trấn đều kéo nhau đi xem. Chắc là có mày trong đó nhưng mày không nhớ ra thôi.
- Ờ, chắc vậy. Tao dạo này cứ nhớ nhớ quên quên thế nào mày ạ. Chắc tao già rồi.
Nghị làm tôi phì cười:
- Mày mới mười tuổi à.
- Nhưng so với hồi ba tuổi thì tao đã già đi bảy tuổi rồi.
Làm bạn với bầu trời là một bữa ăn đầy đủ với đầy cay đắng ngọt bùi - những thứ gia vị tuyệt vời của cuộc sống. Có những khoảnh khắc khiến ta thổn thức khôn nguôi nhưng cùng lúc đó nó lại được xoa dịu bởi những thước hình ảnh đẹp đẽ và giản dị như trên. Chúng hòa quyện với một giai điệu nhịp nhàng và dễ dàng dẫn dắt trái tim, tâm trí người đọc vào thế giới xinh đẹp của nhân vật, của Tèo, của Lam, của người dân trong thị trấn.
Chi tiết một thằng bé mới mười tuổi than phiền rằng mình đã già nghe qua thì tưởng chừng nực cười. Tuy nhiên, nó lại có lí và sâu sắc hơn chúng ta hằng tưởng. Câu nói "Nhưng so với hồi ba tuổi thì tao đã già đi bảy tuổi rồi" ám ảnh và bồi hồi trong trí óc tôi từ ngày đọc xong cuốn sách.
Con người nắm bắt rõ sự già đi từng ngày của mình nhưng lại hiếm khi thẳng thắn đối mặt với nó bằng một cách tếu táo và bộc trực như Nghị. Phải chi ta cũng có thể có một thái độ như vậy trước sự già đi của bản thân, kết thúc nó với một câu bông đùa với bạn bè chứ không phải hằng đêm suy nghĩ trằn trọc về hiện tại và tương lai.
Từ khi chơi với Tèo, tôi học ở nó rất nhiều thứ. Tôi chú ý đến người khác. Tôi cảm nhận được thiên nhiên. Tôi biết nâng niu một bông hoa, một chiếc lá và yêu thương những cánh chim bay trên đầu. Nhờ vậy, tôi cảm thấy cuộc sống quanh tôi như được vẽ lại bằng một gam màu khác, tươi tắn hơn và giàu cảm xúc hơn, vì thế trở nên đáng yêu hơn.
Tôi nghĩ chẳng phải một mình Lam nghĩ vậy. Tôi cũng cảm thấy y hệt như nó. Nhưng không chỉ cảm ơn mỗi Tèo, tôi biết ơn tất cả những nhân vật đã đem đến một trải nghiệm tuyệt diệu đến lạ thường. Đã từ lâu rồi tôi mới có thể tĩnh lặng thật sự và cảm nhận những cái thú nhất của một cuốn sách.
Tình người
Tôi nghĩ thông điệp nổi bật nhất trong Làm bạn với bầu trời chính là tình người. Đọc đến dạo này thì chắc độc giả cũng đã thấy được sự ưu ái của tôi dành cho cuốn sách. Do vậy, tôi không muốn bật mí quá nhiều về tiểu tiết mà mời độc giả hãy tự khám giá nó.
Đọc xong mới thấy trong cái trách có cái thương, trong cái rủi lại có cái may. Trách người bố (hay người bác) đã làm cái tôi vượt lên trên tình cảm, để rồi từ đó dẫn tới cách đối xử bất công với Tèo và rồi khi chợt nhận ra một chút thì lại lỗi lầm lại xảy ra. Trách người mẹ đi xa xứ mà gần mười năm nay không quay lại gặp mặt con. Trách cuộc đời đã đối xử quá ngặt nghèo với Tèo nói riêng, các nhân vật khác nói chung.
Nhưng rồi, ta cũng thương họ. Thương thay người mẹ (hay người bác) vì muốn giữ sự trong sạch cho em chồng, muốn Tèo có một tuổi thơ đẹp à chịu đựng sự hiểu nhầm của chồng mình bấy lâu nay. Cũng thương thay người bố không được biết chân tướng, thương người mẹ ruột đã phải chịu nhiều đau khổ khi tuổi đời còn quá trẻ.
Chính nó, cái tình!
Nó làm ta thấu hiểu với mọi cảnh đời và số phận. Làm ta học được câu chuyện ẩn sâu đằng sau những ngày tháng bình dị. Quả thực, tình cảm trong Làm bạn với bầu trời đã khiến ta có những phút giây đồng cảm và thấu hiểu sâm đậm. Đó chính là điều tôi trân trọng nhất ở trong tác phẩm này.
Kết
Do những yếu tố khách quan và chủ quan mà tôi đã thật sự trân trọng Làm bạn với bầu trời, trân trọng con người và câu chuyện của họ. Tôi còn nhiều điều muốn nói nhưng thật đáng tiếc rằng những ngón tay khó lòng theo kịp dòng cảm xúc và suy nghĩ. Đến đây, hi vọng bạn đọc cũng sẽ có một trải nghiệm tuyệt vời và sâu lắng với cuốn sách.
Review chi tiết bởi: Fang - Bookademy
Hình ảnh: Fang
--------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.